Kleur codering weerstanden

Kleurcodering voor elektronica

De kleurcodering voor elektronica is een manier om met kleuren de waarde van elektronische componenten zoals weerstanden, condensatoren en spoelen aan te geven.

Kleurcode op een koolweerstand (100 kΩ ± 5%)

Kleurcodes op componenten dateren van ruim vóór de komst van de transistor. Het probleem dat zich voordeed was dat van gemonteerde componenten heel vaak de waarde niet af te lezen was omdat de bedrukte kant niet in het zicht was, maar bijvoorbeeld tegen het chassis of een andere component lag. Vooral bij reparaties was dat erg lastig. Men zocht naar een codeerwijze die aan alle zijden van de component goed af te lezen was, en als logische keuze kwamen ringen naar voren.

Een kleurcode lezen

Probeer de volgende zin goed te onthouden: “Zij BRengt ROzen Op GErrits GRaf Bij VIes GRauw Weer”. Let hier op de hoofdletters waarmee de woorden beginnen. Deze komen overeen met de kleurenvolgorde Zwart, BRuin, ROod, Oranje, GEel, GRoen, Blauw, VIolet, GRijs, Wit.

De kleuren zijn genormaliseerd in de norm IEC 60757. De woorden van het in de tabel getoonde ezelsbruggetje beginnen met dezelfde letters als de kleuren van de code en er is ook gedacht aan de tweede letter van Bruin, Geel en Groen, en het hele woord Grijs, zodat daar ook geen verwarring over bestaat. De kleuren rood t/m violet hebben trouwens dezelfde volgorde als de kleuren van de regenboog, dus als men die kent, heeft men wellicht geen ezelsbruggetje nodig.

 

Allereerst is het zaak aan de juiste kant te beginnen. Hiervoor zijn de volgende aanwijzingen:

• De eerste ring kan zich dichter bij het uiteinde bevinden dan de laatste.
• De laatste ring kan zilver of goud zijn, de eerste ring niet.
• De laatste ring kan breder zijn dan de andere ringen of zich op wat grotere afstand bevinden van de naastgelegen ring.

De voorlaatste ring (als er drie ringen zijn: de derde ring) is de vermenigvuldigingsfactor (exponent). Deze geeft aan hoeveel nullen er moeten worden toegevoegd aan het getal van de voorgaande ringen:

De laatste ring (als er vier of meer ringen zijn) geeft de tolerantie van de weerstand aan. Zijn er slechts drie ringen, dan is de tolerantie 20%. Zulke weerstanden worden tegenwoordig niet meer gemaakt.

Soms is er nog een zesde ring die aangeeft hoe de waarde van de weerstand beïnvloed wordt door de temperatuur.

Niet alle waarden worden gemaakt. Afhankelijk van de tolerantie is een serie opgebouwd uit standaardwaarden (een zogenaamde E-reeks) van toepassing. De gebruikelijkste reeks is de E12-reeks, met 12 waarden in elke decade.

Voorbeeld

 

De weerstand met de strepen geel-violet-rood-goud, heeft een waarde van 4700 ohm (geel = 4, violet = 7, rood = 2 nullen) met 5% (goud) toegestane afwijking naar boven en naar beneden.

Enkele weerstanden

De weerstanden op de foto zijn van boven naar beneden:

• 560 Ω ± 1% (groen-blauw-zwart-zwart-bruin)
• 22 kΩ ± 5% (rood-rood-oranje-goud)
• 470 Ω ± 5% (geel-violet-bruin-goud)
• 68 Ω ± 5% (blauw-grijs-zwart-goud)